محمدتقیخان اميرکبير فرزند قربان بيگ فراهانی، در سال ۱۲۲۲ه.ق در هزاوه فراهان از توابع اراک (سلطان آباد پيشين) متولد شد. کربلايی قربان پدر اميرکبير در دستگاه ميرزا عيسی (ميرزا بزرگ) پدر ميرزا ابوالقاسم قائم مقام، سمت آشپزی داشت. مادر اميرکبير فاطمه سلطان دختر استاد شاه محمد بنا از اهالی فراهان بود. ميرزا محمدتقیخان به خاطر هوش و استعداد کمنظيرش از همان دوران نوجوانی مورد توجه ميرزا بزرگ و سپس قائم مقام فراهانی قرار گرفت و بهترتيب به سمت منشیگری آن دو دست يافت و بهسرعت مورد توجه قائم مقام و عباس ميرزا نایبالسلطنه قرار گرفت.
اميرنظام که با آغاز سلطنت ناصرالدين شاه منصب صدراعظمی يافته بود در ۲۲ ذیقعده ۱۲۶۴علاوه بر لقب اميرنظامی به القاب اميرکبير و اتابک اعظم نيز مفتخر شد. اميرکبير مدت کوتاهی پس از صدارت، اصلاحات سياسی، امنيتی، مالی، اقتصادی و فرهنگیاش را آغاز کرد و در اين ميان ايجاد امنيت و پايان دادن به شورشها و ياغیگریها و نيز اصلاحات مالی و جلوگيری از اجحافهای پيدا و پنهان صاحبان قدرت و نفوذ را در اولويت برنامههای خود قرار داد و مدت کوتاهی پس از صدارت نشان داد که قصد دارد از نفوذ و دخالت بيگانگان (روس و انگليس) در امور مختلف کشور بکاهد.
تلاشهای اصلاحگرانه اميرکبير مدتی طولانی تداوم نيافت و در حالی که سياست خارجی مستقل اميرکبير و تلاشهای جدی او برای قطع نفوذ و دخالت روس و انگليس میرفت تا طليعه آغاز عصر نوينی در کشور شود، توطئههای نمايندگان سياسی اين دو کشور و همگامی بدخواهان پيدا و پنهان داخلی اميرکبير با سياست بيگانگان، بهتدريج موجبات رنجش و سپس نوميدی و خشم ناصرالدين شاه را از او فراهم آورد و از صدارت اعظمی و ديگر مشاغل اداری و نظامیاش معزول کرد و به شهر کاشان تبعيد کرد. بدين ترتيب با دسيسه بيگانگان وتحریک مهد علیامادر خانم امیر کبیر. (در واقع امیر کبیر داماد شاه بود ) ، ناصرالدين شاه، حاجی علی مراغهای (حاجبالدوله) را مامور قتل اميرکبير کرد. اميرکبير در محرم ۱۲۶۸از مقام صدارت عظمی عزل شد و در شب شنبه 18 ربيعالاول ۱۲۶۸ ه.ق توسط حاجبالدوله در حمام فين کاشان به قتل رسيد.